Kazimierz żydowski i katolicki - przewodnik po Krakowie


Zwiedzanie z przewodnikiem Kraków

"Ściana płaczu" na cmentarzu Remuh

Kazimierz, miasto lokowane w 1335 roku przez króla Kazimierza Wielkiego, aż do schyłku XVIII wieku był miastem niezależnym, w 1800 roku włączonym do Krakowa. Jego dużą część zamieszkiwała niegdyś diaspora żydowska, która z końcem XV wieku utworzyła autonomiczną dzielnicę Oppidum Judaeorum, którą zwiedzimy z przewodnikiem. Dziś zachowało się po niej  wiele zabytków, szczególnie sakralnych. Centrum żydowskiego miasta stanowiła dzisiejsza ul. Szeroka, wokół której i przy sąsiednich ulicach Żydzi budowali bożnice, założyli cmentarz (kirkut), łaźnię kahalną i rytualną mykwę. Niemal wszystko to przepadło podczas II wojny światowej, kiedy Niemcy wymordowali ludność pochodzenia żydowskiego.

Zwiedzanie z przewodnikiem zaczynamy od ulicy Szerokiej gdzie możemy zwiedzić Starą Synagogę, najstarszą zachowaną bożnicę w Polsce, w której obecnie mieści się oddział Muzeum Historycznego m. Krakowa Dzieje i kultura Żydów. Wewnątrz bożnicy możemy zapoznać się z typowym wyposażeniem żydowskich synagog, jak Bima, Aron Hakodesz, Ner Tamid, Tora, jak również z tradycyjnymi świętami: Szabat, Sukot, Jom Kipur, Chanuka, Purim, Pesach, czy zabytkami rzemiosła artystycznego, oraz przedmiotami związanymi z kultem i obyczajowością żydowską. W tej bożnicy w 1794 roku Tadeusz Kościuszko zapewniał, „że niczego nie pragnie dla siebie, obchodzi go jeno opłakany stan ojczyzny i uszczęśliwienie wszystkich jej mieszkańców, do których i Żydów zalicza”.

Stary cmentarz żydowski na Kazimierzu w Krakowie

Cmentarz Remuh

Przy ulicy Szerokiej mieści się również synagoga Na Górce, synagoga Wolfa Poppera, oraz bożnica Remuh, ufundowana w 1553 roku, nazywana, w odróżnieniu od Starej Synagogi - Nową. Do bożnicy Remuh przylega cmentarz żydowski, jeden z najstarszych w Polsce i w Europie.

Pośrodku ulicy, otoczony niskim murkiem w kształcie menor, znajduje się niewielki prostokąt, będący według tradycji dawnym cmentarzem żydowskim, nieopodal którego znajduje się budynek dawnej łaźni rytualnej dla mężczyzn i kobiet, tzw. mykwa.

Opuszczając ulicę Szeroką udajemy się za przewodnikiem na ul. Józefa, przy której zachowała się synagoga Wysoka z salą modlitewną na pierwszym piętrze, by odciąć się od gwaru ulicznego.

Przy ul. Jakuba znajduje się największa z zachowanych synagog w getcie żydowskim – synagoga Izaaka, nazywana potocznie synagogą Ajzyka, przy budowie której pracował prawdopodobnie sam Jan Trevano. Optycznie ul. Jakuba zamyka bożnica Kupa, nazwa której wzięła się od słowa kasa, czyli kupa w języku hebrajskim, gdyż synagogę ufundowała właśnie kasa kahału.

Kościół św. Katarzyny Kraków

Kościół śś Katarzyny i Małgorzaty

W pobliżu wznosi się neoromańska synagoga Tempel, wzniesiona wg. projektu Ignacego Hercoka dla żydów postępowych, chociaż po wojnie w bożnicy tej modlili się również ortodoksyjni Żydzi, dla których wprowadzono do wnętrza bimę.

Kazimierz to nie tylko dzielnica żydowska. To miejsce, gdzie splatały się dwie religie, kultury i społeczności, chociaż do dziś dzielnicę tę umownie dzielimy na Kazimierz żydowski i katolicki. Centrum katolickiego Kazimierza stanowił Plac Wolnica, stanowiący  część średniowiecznego rynku miasta Kazimierz. Kazimierz katolicki dziś to przede wszystkim trzy kościoły: farny kościół Bożego Ciała, kościół śś Katarzyny i Małgorzaty, oba ufundowane przez króla Kazimierza Wielkiego, oraz kościół śś Michała Archanioła i Stanisława na Skałce, gdzie swą męczeńską śmierć poniósł biskup krakowski, patron Polski św. Stanisław ze Szczepanowa. Wart uwagi jest również dawny kościół trynitarzy, obecny oo. bonifratrów przy ul. Krakowskiej.

Zapraszam na wspólne zwiedzanie Kazimierza - Przewodnik po Krakowie - Aneta Dziedzic-Lis